Η δική μας ΑΕΚ

Ημερομηνία: 24/04/2013 11:29

Γράφουν: Στεφανία Γεωργακάκου-Κουτσονίκου, Δημήτρης Καραμάνης, Στέφανος Συναδινός, Πέτρος Μαρκόπουλος, Σίμωνας Σιαπέρας

Το άκουσμα της πτώσης της ΑΕΚ, ενός εκ των τεσσάρων μεγαλύτερων ποδοσφαιρικών σωματείων στην Ελλάδα, μπορεί για πολλούς να είναι αδιάφορο. Στην Ελλάδα των μνημονίων και της ανθρωπιστικής κρίσης, η αποτυχία μιας ΠΑΕ, όντως είναι “ψιλά γράμματα”. Το ερώτημα είναι αν η ΑΕΚ συνιστά ακόμα μια ΑΕ ή κάτι πολύ παραπάνω.

Η ιστορία της ΑΕΚ, είναι κάτι που δεν καταγράφεται σε ισολογισμούς, δεν αναλύεται σε στατιστικά, δεν απεικονίζεται σε οικονομοτεχνικές μελέτες. Η πτώση της επίσης δεν αφορά ούτε μια λογιστική αποτυχία, ούτε μια αγωνιστική υποχώρηση. Τα γεγονότα γύρω από την ΑΕΚ είναι ευρύτερα. Τόσο ως προς τη σημασία αυτού του συλλόγου οσό και ως προς την απόπειρα αφανισμού του.

Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο στην Ελλάδα, την τελευταία 15ετία, άλλαξε πλήρως χαρακτήρα και προσανατολισμό. Οι δύο αφορμές για αυτό ήταν από τη μία η προσδοκία των τεράστιων εσόδων από τη συμμετοχή στο Τσάμπιονς Λίγκ (κατά μ.ο. γύρω στα 25 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο) και από την άλλη η αλματώδης αύξηση στα τηλεοπτικά συμβόλαια με τη συνδρομητική τηλεόραση. Οι δύο αυτές αφορμές, εισήγαγαν τη λογική της “άνευ όρων” επικράτησης επι του αντιπάλου. Η αύξηση των κερδών των ομάδων, σπάνια συνοδεύτηκε με την άνοδο του επιπέδου του παιχνιδιού στο σύνολο του πρωταθλήματος. Αντιθέτως, την περίοδο αυτή στήθηκαν τερατώδεις παρασκηνιακοί μηχανισμοί, ενεπλάκησαν με άμεσο τρόπο πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, χάθηκε πλήρως η δυνατότητα των ομάδων να ανταγωνίζονται εντός των γραμμών του αγωνιστικού χώρου και βασίλευσε η σαπίλα των στημένων αγώνων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στα πρώτα 20 χρόνια από την ίδρυση της ‘Α Εθνικής, όταν δηλαδή το ποδόσφαιρο έγινε επαγγελματικό, το πρωτάθλημα κατέκτησαν 5 διαφορετικές ομάδες: 8 φορές ο Ολυμπιακός, 6 ο Παναθηναϊκός, 4 η ΑΕΚ και από μια φορά ο ΠΑΟΚ και η Λάρισα. Τα επόμενα 15, μοιάζουν με καρμπόν: 13 ο Ολυμπιακός, μόλις 2 ο Παναθηναϊκός.

To μονοπώλιο της τελευταίας 15ετίας, δεν εξηγείται προφανώς με αγωνιστικά κριτήρια. Η επένδυση Κόκκαλη σε μια από τις λαοφιλέστερες ομάδες της χώρας, ντύθηκε με την ανάλογη προστασία. Για την υπεράσπιση των συμφερόντων Κόκκαλη, στήθηκε στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο ένα άνευ προηγουμένου δίκτυο. Ένα δίκτυο που περιλάμβανε διαιτητές, παράγοντες των ΠΑΕ, σωματεία-δορυφόρους, προέδρους ποδοσφαιρικών ενώσεων και αρκετούς άλλους. Ένα τέτοιο δίκτυο, είχε και τον ανάλογο οπαδικό στρατό. Δεκάδες σύνδεσμοι οπαδών χρηματοδοτήθηκαν, ισχυροποιήθηκαν και έγιναν η ασπίδα όχι της ομάδας αλλά του προέδρου απέναντι στους εχθρούς. Οι εχθροί από την άλλη, στραγγαλίζονταν. Ο ισχυρότερος όλων, προσπάθησε μέσα σε αυτά τα χρόνια να χρησιμοποιήσει ανάλογες μεθόδους. Τα κατάφερε στο ελάχιστο, έχοντας παράλληλα επενδύσει τεράστια ποσά και στο αγωνιστικό κομμάτι. Οι υπόλοιποι «εχθροί», σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη όσο και αν στέκονταν αγωνιστικά, εντούτοις δεν κατάφερναν να αμφισβητήσουν την παντοδυναμία των συμφερόντων Κόκκαλη και μετέπειτα Μαρινάκη.

Η εξουσία του προέδρου έγινε όρος επιτυχίας και δόξας για μια ποδοσφαιρική ομάδα, τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και τις χρονιές που οι αντίπαλοι του Ολυμπιακού ήταν σαφώς ανώτεροι αυτού (2000 Παναθηναϊκός, 2008 ΑΕΚ), τα συμφέροντα Κόκκαλη (δηλαδή τα εκατομμύρια από το Τσάμπιονς Λίγκ) δεν μπορούσαν να θιγούν. Έτσι φτάσαμε στη σημερινή μέρα. Τη χρονιά 2012-13 ο μ.ο. εισητηρίων είναι ο μικρότερος από το 1979, η διαφορά του πρώτου από τον δεύτερο είναι η μεγαλύτερη την τελευταία 15ετία, ο Παναθηναϊκός είναι 7ος και η ΑΕΚ υποβιβάστηκε. Το σχέδιο φαίνεται να έχει πάει ρολόι για το σύστημα που έχει στηθεί. Όμως, υπάρχει μια σημαντική παράμετρος. Η ιστορία των ομάδων και ο κόσμος τους.

Η ΑΕΚ είναι ένα σωματείο με ζωή 89 χρόνων. Δημιουργήθηκε από πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης, μεγάλωσε γενιές και γενιές αθλητών και φιλάθλων και έγινε μια από τις μεγαλύτερες ομάδες της χώρας. H ιστορία της ΑΕΚ δεν αφορά μόνο τα επιτεύγματα των αθλητών της μέσα στα γήπεδα. Πέρα από τους τίτλους και τις διακρίσεις, η ΑΕΚ είναι η ομάδα που παίκτες της εκτελέστηκαν στη διάρκεια της κατοχής από τους ναζί. Η ομάδα που μέσα στη φωτιά του πολέμου, ταξίδεψε στο Βελιγράδι τον Απρίλη του ’99 για να δηλώσει συμπαράσταση στο λαό της Γιουγκοσλαβίας. Η ομάδα που έχει οπαδούς που διαδήλωσαν στη Γένοβα, στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις, στις πορείες για την Παλαιστίνη, στην εξέγερση του Δεκέμβρη, στις κινητοποιήσεις ενάντια στα μεταλλεία χρυσού, στο κίνημα αλληλεγγύης για τους 300 μετανάστες απεργούς πείνας, στο αντιφασιστικό κίνημα, στα δίκτυα αλληλεγγύης στις γειτονιές. Η ΑΕΚ λοιπόν, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια Ποδοσφαιρική Ανώνυμη Εταιρία για όλους αυτούς τους λόγους αλλά και επιπλέον επειδή η ιδιοσυγκρασία της, της απαγόρεψε να γίνει κομμάτι του συστήματος που διοικεί το επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Από αφέλεια, από ρομαντισμό, λίγη σημασία έχει.

Η προσπάθεια αφανισμού της ΑΕΚ, δεν είναι καινούρια και δεν αφορά μονάχα εξωτερικούς παράγοντες. Ξεκινά, πρωτίστως από την οικονομική αφαίμαξη της από την οικογένεια Ψωμιάδη, που έφτασε την ΠΑΕ στην χρεωκοπια και φτάνει μέχρι τις πρόσφατες διοικήσεις των νεογιάπηδων που πλαισίωσαν το Ντέμη Νικολαϊδη στην προσπάθεια διάσωσης της ΠΑΕ ΑΕΚ από το 2004 και μετά.

Σήμερα, με αφορμή την υπόθεση της ΑΕΚ, φτάνει στα όρια του το μοντέλο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα. Οι δυναστείες, οι οπαδικοί στρατοί, η διαπλοκή με το πολιτικό σύστημα, πλέον καταστρέφουν ακόμα και τους εμπνευστές του σχεδίου που ξεκίνησε εδώ και 15 χρόνια. Τα ποσά που πέφτουν στο ποδόσφαιρο, αντικειμενικά λόγω της κρίσης είναι υποπολλαπλάσια αυτών που δίνονταν μέχρι και πριν 3 ή 4 χρόνια. Ο κόσμος φεύγει μαζικά από τα γήπεδα γιατί είτε αηδιάζει με την εικόνα των προκαθορισμένων αποτελεσμάτων, είτε χάνει το ενδιαφέρον του λόγω της έλλειψης ανταγωνισμού. Οι περισσότερες ΠΑΕ, είναι χρεωμένες μέχρι το λαιμό, αδυνατώντας να εκπληρώσουν τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις του προς τους παίκτες και το κράτος. Τα τηλεοπτικά συμβόλαια και η διαφημιστική προμήθεια πέφτει χρόνο με το χρόνο, καθώς το παιχνίδι στο σύνολο του έχει απαξιωθεί.

Το ποδόσφαιρο των στημένων, των μπράβων και της διαπλοκής βαδίζει προς το θάνατο του. Το ερώτημα είναι αν στη θέση του θα μπουν νέοι διαχειριστές της, ή θα αλλάξει τελείως το μοντέλο.

Με αφορμή την οριακή κατάσταση που βιώνει η ΑΕΚ, ανοίγει μια νέα κουβέντα για το ελληνικό ποδόσφαιρο. Οι σωτήρες επενδυτές και οι μάγκες πρόεδροι που αποτέλεσαν το κυρίαρχο μοντέλο, πρέπει να βρούν αντίπαλο. Αυτός ο αντίπαλος δεν μπορεί να είναι άλλος από σωματεία λαϊκής βάσης, με τη συμμετοχή φιλάθλων και οπαδών στη μετοχική σύνθεση, με απεμπλοκή από εξαρτήσεις σε διάφορα κέντρα εξουσίας, με το σπάσιμο του μηχανισμού αναπαραγωγής των οπαδικών στρατών. Οι καιροί είναι ώριμοι, τόσο για την ΑΕΚ που είναι η χαρακτηριστικότερη περίπτωση όσο και για μικρότερες ομάδες, να δουν σοβαρά το μοντέλο της λαϊκής βάσης που υπό όρους εξασφαλίζει την οικονομική βιωσιμότητα, το δημοκρατικό έλεγχο των πεπραγμένων στην εταιρία και την ανάπτυξη του σωματείου σε μια κατάσταση αλληλεγγύης και συνευθύνης μεταξύ των ανθρώπων που την αγαπούν και σέβονται την ιστορία της.